Αντώνης Καρβούνης: «Προϋπόθεση για τη διεκδίκηση ευρωπαϊκών πόρων οι διεθνείς συμπράξεις»

Τα προηγούμενα χρόνια υπήρξε έντονο ενδιαφέρον από τους δήμους για τον θεσμό των αδελφοποιήσεων των πόλεων, έπειτα από μια περίοδο πτωτικής τάσης που είχε προηγηθεί.

Την περίοδο αυτή υλοποιήθηκαν σημαντικές αδελφοποιήσεις και διεθνείς συνεργασίες, συμμετοχές σε ευρωπαϊκά προγράμματα αλλά και σε δίκτυα πόλεων, ενώ το ενδιαφέρον παραμένει σε ανοδική τροχιά στην προσπάθεια των ΟΤΑ για μεγαλύτερη εξωστρέφεια και ανάπτυξης καινοτόμων πρωτοβουλιών και δράσεων.

Το στέλεχος του υπουργείου Εσωτερικών και πρόεδρος της Διυπουργικής Επιτροπής για τις διεθνείς συνεργασίες των ΟΤΑ, δρ Αντώνης Καρβούνης, απάντησε σε σειρά ερωτημάτων στην «kedenews» ως προς την ορθή διαδικασία που πρέπει να ακολουθούν οι δήμοι για να υλοποιηθεί μια αδελφοποίηση, αλλά και τα οφέλη -οικονομικά και μη- που μπορούν να αποκομίσουν μέσω των διεθνών συμπράξεων.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στον ΜΙΧΑΛΗ ΚΟΥΦΑΛΙΤΑΚΗ

H υλοποίηση πράξεων αδελφοποίησης μεταξύ δήμων περιγράφεται στο άρθρο 220 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ν. 3463/2006). Σύμφωνα με τις διατάξεις του εν λόγω άρθρου, οι δήμοι, στο πλαίσιο μακροχρόνιων συνεργασιών τους με αντίστοιχους Οργανισμούς της αλλοδαπής, μπορούν να αναπτύσσουν τις κατά νόμο πρωτοβουλίες τους για θέματα που εμπίπτουν στις αρμοδιότητές τους και να προβαίνουν σε πράξεις αδελφοποίησης των πόλεών τους, με στόχο τη μεταξύ τους προαγωγή των οικονομικών, πολιτιστικών, μορφωτικών και κοινωνικών σχέσεων, δημιουργώντας στενότερους και σε φιλικό κλίμα δεσμούς. Οι αδελφοποιήσεις πόλεων γίνονται με απόφαση των οικείων συμβουλίων και μετά τη σύμφωνη γνώμη της αρμόδιας Διυπουργικής Επιτροπής του άρθρου 4 παρ. 2β του ν. 3345/2005.

• Δήμος ο οποίος επιθυμεί να υλοποιήσει πράξη αδελφοποίησης με αντίστοιχο Οργανισμό

  της αλλοδαπής αποστέλλει σχετικό αίτημα στη Διυπουργική Επιτροπή, πριν την

  προγραμματισμένη υπογραφή του πρωτοκόλλου ή όρκου αδελφοποίησης.

•  Το αίτημα περιλαμβάνει ένα διαβιβαστικό του αιτούμενου δήμου, με το οποίο ζητείται από τη Διυπουργική Επιτροπή η χορήγηση σύμφωνης γνώμης για την εν λόγω αδελφοποίηση.
• Το διαβιβαστικό συνοδεύεται από το προσχέδιο του πρωτοκόλλου ή του όρκου

  αδελφοποίησης και τη σχετική απόφαση του οικείου Δημοτικού Συμβουλίου, η οποία πρέπει να είναι επαρκώς αιτιολογημένη.

(α) τη σκοπιμότητα και τις ανάγκες που ικανοποιεί η προτεινόμενη αδελφοποίηση, (β) την προστιθέμενη αξία που δυνητικά μπορεί να προκύψει για τον ελληνικό δήμο και τη χώρα από την προτεινόμενη αδελφοποίηση, (γ) αναλυτική παρουσίαση και στοιχεία του αλλοδαπού ΟΤΑ με τον οποίο προτείνεται αδελφοποίηση, (δ) τα θέματα κοινού ενδιαφέροντος και τους τομείς συνεργασίας, οι οποίοι δεν θα πρέπει να υπερβαίνουν το εύρος των αρμοδιοτήτων που ο νόμος έχει προβλέψει για τους δήμους, (ε) τις προβλεπόμενες δαπάνες και το σχέδιο βιωσιμότητας για την προτεινόμενη αδελφοποίηση.

Μετά τη λήψη της σχετικής σύμφωνης γνώμης, οι δήμοι προχωρούν στην υπογραφή ενός πρωτοκόλλου αδελφοποίησης, πρότυπο του οποίου μπορούν να αναζητήσουν στην ιστοσελίδα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Δήμων και Περιφερειών (http://www.twinning.org).

• Βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών και της διοικητικής

  αποτελεσματικότητας

•  Πρόσβαση σε ευρωπαϊκά προγράμματα χρηματοδότησης
•  Ανάπτυξη και επιμόρφωση ανθρωπίνου δυναμικού
• Επιμόρφωση αιρετών
• Προώθηση της ευημερίας της κοινότητας
• Πληροφόρηση και γνώση των διεθνών εξελίξεων
• Απόκτηση ευρωπαϊκής συνείδησης και ταυτότητας
• Οικονομική και επιχειρηματική πρόοδος

Η διεθνής εμπειρία έχει αποδείξει ότι πράγματι η αδελφοποίηση ενός μεγαλύτερου, όχι μόνο πληθυσμιακά αλλά και σε επίπεδο τεχνογνωσίας, δήμου με έναν μικρότερο συνεισφέρει στην αναβάθμιση του ανθρωπίνου δυναμικού και των διαδικασιών εκείνης της δημοτικής αρχής με τη μικρότερη εμπειρία σε διεθνείς συνεργασίες. Η περίπτωση του Συμφώνου των Δημάρχων είναι αρκετά διδακτική στην περίπτωση αυτή. Οι δε αδελφοποιήσεις μεταξύ ελληνικών πόλεων δύνανται να αναδείξουν κοινούς προβληματισμούς για θέματα καθημερινότητας και να ενισχύσουν το διοικητικό δυναμικό και τις εταιρικές σχέσεις τους για έργα σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο.

Σύμφωνα με στοιχεία που διαθέτει η Υπηρεσία μας από τις σχετικές εγκρίσεις που έχουν δοθεί από τη Διυπουργική Επιτροπή, πράγματι καταγράφεται μια αύξηση της συμμετοχής των δήμων και περιφερειών σε διάφορες μορφές διεθνών συνεργασιών (βλ. διαγράμματα 1 & 2). Ο βασικότερος λόγος αυτής της αύξησης συμμετοχής των ελληνικών ΟΤΑ σε διεθνείς συμπράξεις έγκειται στην εμπέδωση από την πλευρά των αυτοδιοικητικών φορέων της σημασίας αυτών των συνεργασιών για την ίδια τη βιωσιμότητά τους σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Χωρίς την τεχνογνωσία, τις εταιρικές σχέσεις, τα χρηματοδοτικά προγράμματα, οι ΟΤΑ θα οδηγηθούν σε μια κατάσταση διεκπεραιωτικής λειτουργίας, χωρίς όραμα για τους Οργανισμούς τους και τις τοπικές κοινωνίες. Είναι περισσότερο από επιτακτικό, επομένως, η αναζήτηση εκείνων των συμπράξεων που θα τους ανοίξουν ένα παράθυρο ευκαιρίας στο διεθνές στερέωμα, προκειμένου να μη στερηθούν οι ίδιοι να αποτελέσουν πόλο έλξης δημιουργικών ανθρωπίνων και επενδυτικών πόρων, και έτσι να προσφέρουν μια καλύτερη ποιότητα ζωής στους κατοίκους της εδαφικής τους επικράτειας.

Διάγραμμα 2: Οι εγκεκριμένες διεθνείς συνεργασίες των περιφερειών, 2010-2020

Μπορούν οι αδελφοποιημένες πόλεις να αποκομίσουν οικονομικά οφέλη, ή -για να θέσω το ερώτημα διαφορετικά- «χάνουν» χρηματοδοτήσεις οι ΟΤΑ με τη μη συμμετοχή τους σε τέτοιες συνεργασίες;

Προϋπόθεση για τη διεκδίκηση πόρων από ευρωπαϊκά προγράμματα αποτελεί η συμμετοχή των ΟΤΑ σε διεθνείς πολυμερείς συμπράξεις. Εφόσον δεν πληρείται αυτό το κριτήριο, τότε δεν είναι εφικτή και η χρηματοδότηση καινοτόμων έργων σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο σε μια σειρά τομείς στους οποίους οι αδελφοποιημένοι δήμοι ανέπτυξαν τα τελευταία χρόνια σημαντικές πρωτοβουλίες (βλ. Διάγραμμα 3).

Το υπουργείο Εσωτερικών, μέσω της Διυπουργικής Επιτροπής για τις διεθνείς συνεργασίες των ΟΤΑ αλλά και του ευρωπαϊκού προγράμματος «Ευρώπη για τους Πολίτες, 2014-2020», συμμετέχει σε ημερίδες και σεμινάρια επιμόρφωσης των δημοτικών υπαλλήλων προκειμένου να αναδείξει το δυναμικό αυτών των δικτύων αλλά και της δυνατότητας χρηματοδότησης των συμμετεχόντων δήμων σε αυτά. Προς τούτο, το ΥΠΕΣ, ως εθνικό σημείο επαφής του «Ευρώπη για τους Πολίτες», προχώρησε και στην έκδοση σχετικού εντύπου για την προώθηση της δικτύωσης των δημοτικών αρχών, στο πλαίσιο της σειράς «Διπλωματία πόλεων».

Οι Ευρωπαϊκοί Όμιλοι Εδαφικής Συνεργασίας (ΕΟΕΣ), από τη σύστασή τους το 2007, αποτελούν αυτό που η ίδια η Επιτροπή των Περιφερειών αποκάλεσε «εργαστήρια πολυεπίπεδης διακυβέρνησης», καθώς στις τάξεις τους συναντώνται όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης (διεθνές, ενωσιακό, εθνικό, περιφερειακό, τοπικό) σε εταιρική σχέση με τις οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών. O ρόλος τους δεν εξαντλείται απλώς στην «προώθηση της διασυνοριακής, διακρατικής και/ή διαπεριφερειακής συνεργασίας», στο πλαίσιο της «ενίσχυσης της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής», όπως διακηρυκτικά αναφέρει ο Κανονισμός (Ε.Κ.) 1082/2006, ούτε περιορίζεται στον χώρο της οικονομικής διπλωματίας, σύμφωνα με το παράδειγμα που μας δίνει το υπουργείο Εξωτερικών και Εμπορίου της Ουγγαρίας. Το αναπτυξιακό δυναμικό τους διευρύνεται πλέον και σε γεωπολιτικό επίπεδο με τη δυνατότητα που προβλέπει ο τροποποιητικός Κανονισμός (Ε.Ε.) 1302/2013 να φιλοξενούν στους κόλπους τους και φορείς από τρίτες χώρες, με τις οποίες η Ε.Ε. δυσκολεύεται, ορισμένες φορές, να αποκτήσει δίαυλο επικοινωνίας σε πολιτικό, αλλά πρωτίστως σε πολιτιστικό επίπεδο. Η χώρα μας, από πολύ νωρίς, με τον ΕΟΕΣ ΑΜΦΙΚΤΥΟΝΙΑ (2008) αρχικά, και στη συνέχεια με τον ΕΟΕΣ ΕΥΞΕΙΝΗ ΠΟΛΗ (2012) -πρώην διεθνή δίκτυα πόλεων- και πρόσφατα (2017) με τον ΕΟΕΣ ΕΛΙΚΑΣ-ΑΜΚΕ, έχει δώσει το «παρών» στη διαδικασία δημιουργίας αυτών των ομίλων. Μάλιστα, σχεδόν δεκαπέντε χρόνια μετά την έναρξη ισχύος του Κανονισμού (Ε.Κ.) 1082/2006, οι εν λόγω όμιλοι αποτελούν μια ειδική περίπτωση ΕΟΕΣ σε πανευρωπαϊκό επίπεδο που ειδικεύονται στη δικτύωση.

Με αυτή τη λογική, άλλωστε, αντέδρασε και η Πρωτοβάθμια Αυτοδιοίκηση καθ’ όλη τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Μέσα από τους ανωτέρω ομίλους, οι δήμοι της χώρας αναζήτησαν μια διέξοδο για την αντιμετώπιση σε εταιρικό επίπεδο των τοπικών υποθέσεων. Οι ΕΟΕΣ παρείχαν στην ελληνική Τοπική Αυτοδιοίκηση έναν σύντομο δρόμο δικτύωσης με φορείς της αλλοδαπής και ένα εργαλείο διαχείρισης των νέων προκλήσεων σε τομεακό, οργανωτικό και επιχειρησιακό επίπεδο.

*Όπως δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα kedenews